Adaptacja dziecka w przedszkolu

Szanowni Rodzice

Wiele maluchów będzie musiało po raz pierwszy przekroczyć próg
przedszkolnych drzwi. Doświadczenie takiej rozłąki z rodzicami może
być trudnym przeżyciem dla najmłodszych. Jednak możemy im to
ułatwić, dzięki odpowiedniej adaptacji! Chcielibyśmy zatem zaproponować
Państwu możliwość wzbogacenia swojej wiedzy na ten temat poprzez
poradnik "PIERWSZE TYGODNIE W PLACÓWCE: JAK POMÓC DZIECKU W
ADAPTACJI DO PRZEDSZKOLA LUB ŻŁOBKA?"
 

 

Moment w którym dziecko przekracza próg przedszkola jest niezwykle ważnym wydarzeniem w życiu całej rodziny. Proces przystosowania do zachodzących w życiu zmian nazywamy adaptacją

W trakcie adaptacji, zarówno dzieciom, jak i rodzicom towarzyszy całe spektrum różnorodnych emocji. Począwszy od strachu i uczucia niepewności wobec pierwszych dni w nowym, nieznanym miejscu, skończywszy na poczuciu ekscytacji i radości z podejmowania nowych wyzwań oraz nowego etapu w życiu dziecka. 

Czym jest adaptacja?

 

Prosimy o zapoznanie się z prezentacją i autorskim programem adaptacyjnym, który realizujemy w naszym przedszkolu.

 

 

Program adaptacyjny

Miejskie Przedszkole Publiczne nr 2

im. Marii Konopnickiej

w Bolesławcu

 


„Jestem dzielnym przedszkolakiem”

 

 

 

                                            Barbara Frąszczak

 

 

Bolesławiec ,VIII 2021 r.




Spis treści

 

I.   Wstęp

II.  Założenia programu

III.  Cele programu

IV.  Realizatorzy programu adaptacyjnego

V.  Oczekiwane efekty wdrażania programu adaptacyjnego

VI.  Metody pracy wykorzystywanie podczas realizacji programu

VII.  Formy realizacji programu – harmonogram działań

VII.   Ewaluacja programu

IX.  Literatura

 

 

„Przedszkole to nasz drugi dom, nie zastanawiaj się tylko do nas wstąp”

 

 

WSTĘP

 

      Procesowi adaptacji podlegamy wszyscy na wielu etapach swojego życia zmieniając wielokrotnie środowisko, które nas otacza. Wymaga to od nas ciągłego używania i rozwijania mechanizmów adaptacyjnych. Ta umiejętność przystosowania się do nowych warunków wiąże się ściśle z przystosowaniem wewnętrznym tj. z dobrym samopoczuciem jednostki, poczuciem szczęścia, satysfakcji życiowej, samorealizacji. Ale procesowi temu towarzyszy nieodłącznie lęk przed nieznanym oraz konieczność pokonania nieraz wielu trudności. Wszystkim tym procesom podle- gają także dzieci, które po raz pierwszy przekraczają próg przedszkola Trudności w przystosowaniu się dzieci  do przedszkola mają różny stopień nasilenia i różny czas trwania. Zdaniem psychologów dojrzałość przedszkolna jest równoznaczna z osiągnięciem takiego stopnia rozwoju fizycznego, umysłowego oraz społeczno – emocjonalnego, jaki pozwala mu na pozostanie kilka godzin codziennie pod opieką personelu przedszkola i współuczestniczenie w zajęciach tam prowadzonych. Wyrazem adaptacji małego dziecka do przedszkola jest umiejętność zaspokojenia w tym środowisku potrzeb własnych oraz zdolność do spełniania stawianych wymagań
      To czy adaptacja dziecka do przedszkola powiedzie się zależy więc od wielu czynników min. od fazy rozwojowej dziecka, jego indywidualnych zdolności adapta- cyjnych oraz właściwości samego środowiska, do którego ma się ono przystosować.
Pierwsze dni w przedszkolu dla wielu maluchów są po prostu trudne, gdyż wiążą się z zagrożeniem poczucia bezpieczeństwa oraz przytłaczającą ilością nowych bodźców. Rozstanie z mamą, nieznana pani, która przez wiele godzin ją zastępuje, posiłki inne od tych, które podawała mama, leżakowanie, samodzielne ubieranie, korzystanie z toalety. Wszystko to może wzbudzić w dziecku niepokój, lęk a czasem niechęć do przedszkola. Dlatego tak ważna jest troska o zapewnienie poczucia bezpieczeństwa każdego dziecka, które przekracza próg placówki przedszkolnej. Podczas procesu adaptacji konieczna jest współpraca trzech podmiotów: rodziców, dziecka oraz pracowników placówki. W wyniku tego współdziałania dziecko otrzymuje przygotowanie do zmiany oraz wsparcie emocjonalne.

Standardy przedszkola dot. współpracy z rodzicami:

• wspomaganie rodziny w wychowaniu dziecka oraz współpraca z rodzicami podejmowaniu wspólnych przedsięwzięć przedszkolnych.
• respektowanie praw dziecka-zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa
• zapoznanie i oswajanie się dzieci z nowym otoczeniem w obecności rodziców
• tworzenie relacji rodzic-nauczyciel opartych na wzajemnym zaufaniu
• doskonalenie umiejętności wychowawczych rodziców i nauczycieli
      Adaptacja jest to proces przystosowania się do nowego środowiska społecznego, sytuacji, warunków. Dla małego dziecka takim nowym środowiskiem jest przedszkole, które staje się pierwszym ważnym ogniwem w procesie edukacji.
Dziecko przekraczające po raz pierwszy próg placówki przedszkolnej rozpoczyna nowy etap w swoim rozwoju. Moment ten należy do najtrudniejszych i znaczących w jego życiu. Dla wielu dzieci oznacza on pierwsze kontakty z dużą grupą rówieśniczą, rozstanie z najbliższymi osobami, zaistnienie i funkcjonowanie w nowym środowisku.
 Przychodząc do przedszkola dzieci różnią się poziomem zdolności przystosowania się. Niektóre z nich adaptują się łato do nowych warunków przedszkolnych, inne mają duże trudności. Owe trudności mogą się objawiać różnymi zaburzeniami w zachowaniu i reagowaniu. Dlatego ważne jest, by dziecko poznawało nowe otoczenie w poczuciu bezpieczeństwa.

      Program adaptacji do przedszkola to działania pedagogiczne, które sprzyjają rozładowaniu negatywnych doznań dziecka, zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa i prawidłowy rozwój we wszystkich sferach. Przedszkole nie zastąpi rodziców, nie zdejmie z nich odpowiedzialności za rozwój i wychowanie, ale może i powinno ich wspomagać w razie potrzeby, doradzać, kompensować braki. Wynika stąd konieczność uzgodnienia celów, zasad postępowania, określania wspólnych oddziaływań, wzbudzenia w rodzicach poczucia przynależności do wspólnoty przedszkolnej.
Czynne włączenie się w ten proces najbliższych tj. rodziców, opiekunów dziecka w znacznym stopniu ułatwi dzieciom nawiązanie kontaktu z nauczycielem, rówieśnikami, personelem przedszkola w warunkach komfortu psychicznego.
      Program adaptacji nie gwarantuje dobrej adaptacji dziecka do przedszkola, ale znacznie ją przyśpiesza i ułatwia, nie wszystko już jest nieznane, nowe, nie wszystko budzi niepokój.


II. ZAŁOŻENIA PROGRAMU:


Założeniem programu jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi. Program adaptacyjny oparty na wiedzy o rozwoju dziecka, określa system wzajemnych oddziaływań pedagogicznych oraz organizacyjnych przedszkola, rodziny w celu stworzenia dzieciom lepszego startu przedszkolnego.
      Programem objęte są wszystkie dzieci, które po raz pierwszy idą do przedszkola, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci 3-letnich.

 

III. CELE PROGRAMU:


Cel główny:
- tworzenie dzieciom warunków do łatwej adaptacji w przedszkolu

 

Cele ogólne:
- zaspokojenie poczucia bezpieczeństwa dzieci podczas adaptacji do przedszkola
- eliminowanie stresu adaptacyjnego
- nawiązanie współpracy z domem rodzinnym przedszkolaków w celu określenia wspólnych działań odnośnie adaptacji i stworzenia atmosfery wzajemnego zaufania
i akceptacji

 

Cele szczegółowe:
- zmniejszenie u dzieci trudnych napięć emocjonalnych w pierwszych kontaktach
z przedszkolem
- motywowanie dzieci do podejmowania działań i zachowań sprzyjających integrowaniu się z przedszkolem
- nawiązanie bliskiego, serdecznego kontaktu w relacjach: nauczyciel – dziecko, nauczyciel – rodzic
- motywowanie rodziców oraz pracowników niepedagogicznych przedszkola do zapewnienia optymalnych warunków do adaptacji dzieci
- integracja rodziców z przedszkolem w celu ułatwienia lepszej współpracy
- pedagogizacja rodziców w zakresie zaspokajania potrzeb dziecka jako warunku
prawidłowego rozwoju
- poznanie oczekiwań rodziców wobec przedszkola
- zapoznanie rodziców z bazą i z pracownikami przedszkola, jego organizacją pracy

 

 IV. REALIZATORZY PROGRAMU ADAPTACYJNEGO:

- dyrektor i wicedyrektor przedszkola .
- wychowawcy i nauczyciele poszczególnych grup.

 

 V. OCZEKIWANE EFEKTY WDRAŻANIA PROGRAMU ADAPTACYJNEGO:

Dziecko potrafi:
- spokojnie rozstać się z rodzicem
- przezwyciężyć lęk i obawy przed zmianą środowiska
- uczestniczyć w życiu grupy
- wesoło bawić się z koleżankami i kolegami
- kojarzyć pobyt w przedszkolu z radosnym i ciekawym działaniem
- z zaufaniem zwracać się o pomoc do nauczycieli i pracowników przedszkola
- przestrzegać podstawowych reguł współżycia w grupie
- zrozumieć, że pobyt w przedszkolu jest czasowy i zawsze kończy się powrotem do domu z rodzicami/opiekunami
- zapoznać się z pomieszczeniami, w których będzie przebywać w przedszkolu
- przestrzegać zasadę zakazu samodzielnego oddalania się od grupy

Rodzic:
- ma poczucie bezpieczeństwa o swoje dziecko
- zna nauczycielki oraz personel przedszkola
- zna pomieszczenia, w których będzie przebywać dziecko
- współpracuje z przedszkolem - zna cele i zadania
- wie, w co wyposażyć dziecko do przedszkola
- rozumie znaczenie samoobsługi i samodzielności dziecka jako warunków lepszej adaptacji w środowisku przedszkolnym
- obserwuje swoje dziecko na tle rówieśników
- wie, w jaki sposób złagodzić pokonanie „progu przedszkolnego”
- nawiązuje aktywną współpracę z przedszkolem
Nauczyciel:
- nawiązuje bliski kontakt z dziećmi i rodzicami
- poznaje relacje rodziców dotyczące sposobu zachowania dziecka w domu nawyków żywieniowych, upodobań
- planuje pracę w oparciu o wyniki obserwacji zachowań dzieci
- zna oczekiwania rodziców wobec przedszkola

 

VI. METODY PRACY WYKORZYSTYWANE PODCZAS REALIZACJI
PROGRAMU:

Dla osiągnięcia realizacji założonych celów programu proponowane jest zastosowanie następujących metod:
· podająca - np. opowiadanie, wiersz, historyjka obrazkowa, piosenka itp.
· aktywizująca - oparta na przeżywaniu różnorodnych treści i wartości,
· problemowa – oparta na odkrywaniu nowych wiadomości podczas rozwiązywania
problemów, np. inscenizacja , burza mózgów, gry dydaktyczne,
· praktyczna - oparta na działaniu polegającym na zmienianiu rzeczywistości i samego siebie poprzez sprawdzanie wiadomości w praktyce, ćwiczenia. Możemy przy tym wykorzystać metody odtwórcze / zabawowo-naśladowcze, zadaniowe,
sytuacyjne/, metody twórcze R. Labana, A.M. Kniessów, W. Sherborne, i in.
Program zapewnia nauczycielom dużą swobodę działania i nie ogranicza ich inwencji.


          VII. FORMY REALIZACJI PROGRAMU- HARMONOGRAM DZIAŁAŃ:

1. Zapisy dzieci do przedszkola:
- rozmowy z rodzicami i ich dziećmi
- pokazanie sal zabaw
- zaznajomienie z ofertą dodatkową przedszkola
- poinformowanie rodziców o ostatecznym terminie składania kart i terminie ogłoszenia list przyjętych dzieci
2. Zorganizowanie „Dni otwartych” w przedszkolu:
- zaprezentowanie warunków lokalowych, wyposażenia
- zapoznanie z nauczycielkami i innymi pracownikami przedszkola
- spotkanie rodziców z dyrekcją przedszkola i przekazanie informacji na temat placówki oraz spraw dotyczących funkcjonowania dzieci w przedszkolu (plan dnia, posiłków, odpoczynku, reguł panujących w przedszkolu)
- spotkanie rodziców z nauczycielkami grup w celu przybliżenia spraw organizacyjnych dla danej grupy oraz ukazania co ułatwia, a co utrudnia adaptację dziecka, jak przygotować dziecko do przedszkola, jak pomóc dziecku w pierwszych dniach pobytu  w przedszkolu, zapoznanie z programem adaptacyjnym „Jestem
dzielnym przedszkolakiem”
- poinformowanie rodziców jaką wyprawkę trzeba przygotować dziecku
- udział dzieci w zabawach w poszczególnych salach wspólnie z przedszkolakami
- wspólne z rodzicami zwiedzanie przez dzieci przedszkola 
- rozdanie rodzicom materiałów dotyczących warunków dobrej adaptacji dziecka do przedszkola
3. Udział w uroczystości „Święto Rodziny”:
- oglądanie programu artystycznego przygotowanego min. przez przedszkolaki
- udział w proponowanych wspólnych zabawach i atrakcjach razem z przedszkolakami, rodzicami i pracownikami przedszkola
4. Powitanie dzieci:
- zwiedzanie przedszkola: zapoznanie z rozkładem sali, szatni, łazienki...
- indywidualne regulowanie czasu pobytu dziecka w przedszkolu, stopniowe wydłużanie czasu pobytu dziecka
w przedszkolu
- oswojenie dzieci z nowym miejscem i zapewnienie poczucia bezpieczeństwa
5. Zorganizowanie zebrania organizacyjnego z rodzicami:
- poznanie ramowego rozkładu dnia w danej grupie
- zapoznanie z podstawą programową wychowanie przedszkolnego
- uświadomienie rodzicom, że współdziałanie rodziców z nauczycielkami to warunek udanej adaptacji dziecka w przedszkolu
- przypomnienie programu adaptacyjnego „Jestem dzielnym przedszkolakiem”
- ankieta dla rodziców, która ma pomóc zebrać informacje o dziecku oraz jakie są oczekiwania rodziców w stosunku do przedszkola.
6. Spotkania wychowawców z rodzicami. cyklicznie przez cały rok.

                                     VIII. EWALUACJA PROGRAMU:

- ankieta informacyjna o dziecku
- ankieta do rodziców na temat adaptacji dziecka
- karty obserwacji dziecka
- rozmowy indywidualne z rodzicami

Harmonogram działań – zawierający opis działań realizowanych w ramach programu adaptacyjnego, terminy kolejnych etapów oraz osoby biorące w nich udział:

- zaproszenie do placówki – czerwiec

- pierwsze zebranie informacyjne dla rodziców – czerwiec

- Piknik Rodzinny – maj/czerwiec

- zebranie z rodzicami we wrześniu

- ankiety ewaluacyjne dla rodziców

„Adaptacja do przedszkola – jak pomóc dziecku?”

Wiemy, że napięcie emocjonalne wywołane utratą bezpieczeństwa (rozstanie z rodzicami) w dużym stopniu dezorganizuje czynności poznawcze, obniża również sprawność motoryczną. Dziecko uczy się więc nowych zachowań w sytuacjach emocjonalnie trudnych. Jednocześnie przedszkole oczekuje aby dziecko choć w zadowalającym stopniu miało opanowane czynności samoobsługowe takie jak:

• samodzielne jedzenie łyżką i umiejętność gryzienia
• mycie rąk mydłem i wycieranie ich
• komunikowanie potrzeb fizjologicznych
• czynności higieniczne przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych – umiejętność zdjęcia i podciągnięcia bielizny, korzystanie z papieru toaletowego
• zdejmowanie i wkładanie podstawowych części garderoby
• rozpoznawanie swoich rzeczy wśród innych
• wycieranie nosa
• w miarę rytmiczne chodzenie po schodach przy poręczy
• znajomość swojego imienia i nazwiska

Dziecko nabywa tych sprawności w rodzinie na skutek treningu. Prosimy więc o pomoc i ćwiczenia tych czynności. Zapewniamy, że mniej samodzielne dziecko nie zostanie pozostawione samo sobie, ale im bardziej jest ono samodzielne, tym mniej zależne jest od pomocy dorosłych.

 „ Pierwsze dni w przedszkolu – jak pomóc dziecku je przetrwać?”

Malucha czekają poważne zmiany w życiu, to, co nowe, wcale nie musi trudne i do tych sytuacji trzeba dziecko i siebie przygotować:

• w miarę możliwości bądźcie spokojni i zdecydowani. Wasz niepokój może udzielić się dziecku
• dajcie dziecku ukochaną maskotkę do przedszkola.
• powiedzcie dziecku kiedy i kto po nie przyjdzie
• zapewnijcie je o Waszej miłości oraz o tym, że nie zostaje tu do nocy i że na pewno je odbierzecie
• pożegnajcie się z dzieckiem już w szatni, szybko i bez łez, nie przedłużajcie rozstania i nie wracajcie jeszcze raz je ucałować
• przyjdźcie po dziecko punktualnie i wręczcie mu mały prezent z okazji zostania przedszkolakiem
• chwalcie dziecko za jego dzielność i umiejętność radzenia sobie w każdej sytuacji
• jeżeli dziecko płakało, powiedzcie mu, że wszyscy ludzie denerwują się trochę i boją robiąc coś pierwszy raz, ale po kilku dniach czują się pewniej – tak będzie i teraz

Propozycje działań i zabaw integracyjnych:

• zapoznanie z pomieszczeniami przedszkola – szatnia (wyjaśnienie funkcji i zasad korzystania z szatni, poznawanie swoich znaczków, nazywanie ich
• przedstawienie sali i kolorowych zabawek oraz łazienki: dowolne zabawy wybraną zabawką, zachęcanie rodziców do zabawy z dzieckiem
• „Przejażdżka pociągiem po ogrodzie”- oprowadzenie dzieci i rodziców po ogrodzie, oglądanie sprzętów terenowych i zabawek, objaśnienie zasad bezpiecznej zabawy
• „Zabawy z wiatrem”- wykorzystanie wiatraczków, baloników, małych latawców, baniek mydlanych – aktywny udział rodziców podczas zabawy na świeżym powietrzu
• zabawy integracyjne w sali: „ Naśladujemy Panią”- powtarzanie przez grupę ruchów i dźwięków : tupanie, klaskanie, pstrykanie, podskoki itp.
• zabawy ruchowe pt. „Balonik”, „ Stary niedźwiedź”, „Krasnoludki”…
• „Mam na imię Ola”- zabawa integracyjna z „optymistyczną” piłeczką, wysłuchanie wiersza: „Po raz pierwszy do przedszkola, razem z mamą idzie Ola,
               Już przedszkole, sprawa prosta, tu bez mamy mogę zostać”
• zabawa w kole z piosenką „ Tu jedną mam rączkę”
• zabawy logopedyczne – ćwiczenie języka, ćwiczenia oddechowe, dmuchanie na piórka, płatki, piłeczki pingpongowe
• zabawy plastyczne: lepienie z masy solnej, malowanie  farbami, kolorowanie kredkami
• „ Słodki deser”- zachęcanie dzieci do pierwszego posiłku w przedszkolu
• „Moja ulubiona bajka”- słuchanie fragmentów bajek w wykonaniu chętnego rodzica lub nauczyciela
• zabawy przy muzyce - tańce integracyjne
• zabawy na sprzęcie do integracji sensorycznej, z chustą animacyjną

 

                                              IX. LITERATURA:

1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082,.) 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły
policealnej.

3. W. Bodziach , „Pierwszy rok w przedszkolu”, „Wychowanie w przedszkolu” 5/95 4.    4. M. Bolechowska , „Adaptacja dzieci do środowiska przedszkola”.
5. J. Lubowiecka  „Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola”

6. J. Lubowiecka „Trudności dziecka w przystosowaniu do przedszkola" - „Wychowanie przedszkolne" 6/2001

7. K.Szurawska „Pomagamy trzylatkom polubić przedszkole”, „Wychowanie w przedszkolu  4/1993.